Jak ważny jest kwas foliowy w ciąży?

Kwas foliowy (znany również jako witamina B9) odgrywa przede wszystkim w ciąży niezwykle ważną rolę. Niedobory tego składnika w czasie ciąży mogą prowadzić do ciężkich wad rozwojowych u dziecka. Dowiedz się, dlaczego kwas foliowy jest tak ważną witaminą w ciąży oraz jak najlepiej pokryć dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę.

Kwas foliowy (zamiennie używa się także terminu foliany) to witamina z grupy B, która w ludzkim organizmie jedynie w niewielkich ilościach wytwarzana jest przez mikroflorę jelitową. Produkcja ta nie jest jednak w stanie pokryć dziennego zapotrzebowania na ten mikroskładnik. Stąd konieczność dostarczania go poprzez spożywanie produktów bogatych w foliany bądź przez suplementację. Kwas foliowy jest niezbędny w procesach wzrostu w organizmie – przede wszystkim podczas podziału i tworzenia nowych komórek. Poza tym witamina ta, podobnie jak żelazo, jest współodpowiedzialna za procesy tworzenia czerwonych ciałek krwi. Zgodnie z zaleceniami ekspertów, dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy dla dorosłej osoby wynosi 400 μg.

Kwas foliowy w ciąży – dlaczego taki ważny?

W czasie ciąży dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy wzrasta o 100% i wynosi około 800μg. Ten ogromny wzrost zapotrzebowania warunkowany jest przede wszystkim faktem, iż w czasie ciąży zwiększa się ilość krwi w Twoim organizmie, aby mogła być zapewniona odpowiednia ilość tlenu zarówno dla Twojego dziecka, jak i kształtującego się łożyska. Niedobór kwasu foliowego może zatem skutkować anemią.

Jednak najistotniejszą rolę odgrywa kwas foliowy w ciąży przy fizjologicznym i umysłowym rozwoju Twojego dziecka. W czasie ciąży z jednej komórki jajowej rozwija się człowiek, który posiada ponad 100 miliardów komórek. Możliwe jest to między innymi dzięki witaminie B₉, która odpowiedzialna jest za prawidłowy podział komórek. Dostarczanie odpowiedniej ilości kwasu foliowego wspomaga prawidłowy rozwój układu kostnego i organów wewnętrznych u Twojego dziecka.

Niedobór kwasu foliowego w ciąży i jego skutki

Niedostateczne zaopatrzenie organizmu w foliany może prowadzić do ciężkich wad rozwojowych u dziecka, szczególnie w obrębie mózgu, rdzenia kręgowego i kręgosłupa. Stosunkowo wcześnie, bo około 3-4 tygodnia tworzy się u dziecka cewa nerwowa, z której później rozwija się zarówno centralny, jak i obwodowy układ nerwowy. Bez odpowiedniego zaopatrzenia w kwas foliowy może dojść do trwałych zniekształceń, na przykład rozszczepu kręgosłupa (tarń dwudzielna). Inne partie ciała mogą także źle znosić niedobór kwasu foliowego, co może prowadzić do wodogłowia, rozszczepu wargi i podniebienia bądź innych zaburzeń rozwojowych.

Kwas foliowy ważny także przed zajściem w ciążę

Jako że procesy, przy których może dojść do tego typu trwałych wad rozwoju mają miejsce już we wczesnej fazie ciąży, szczególnie zaleca się dostarczanie odpowiedniej ilości kwasu foliowego również kobietom, które starają się o dziecko. Wiele kobiet w drugim lub trzecim tygodniu ciąży, kiedy to właśnie kształtuje się cewa nerwowa, nie jest jeszcze świadmych faktu, że w ich łonie rozwija się już nowe życie. A to właśnie ten moment, w którym pokrycie zapotrzebowania na kwas foliowy w ciąży zaczyna mieć decydujące znaczenie.

Dlatego warto już w fazie planowania ciąży zadbać o właściwe wyposażenie organizmu w tę witaminę. Tylko w ten sposób możliwe jest zapewnienie Twojemu dziecku odpowiedniego poziomu kwasu foliowego już od samego momentu poczęcia.

Kwas foliowy może mieć także pozytywny wpływ na kobiecą płodność, przez co zwiększają się też szanse na szybkie i pomyślne zajście w ciążę.

Jak pokryć dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy w ciąży?

Ani produkty roślinne, ani zwierzęce nie zawierają kwasu foliowego, lecz foliany. Terminy te są często używane zamiennie, naukowo rzecz ujmując różnią się one jednak w swoich właściwościach. Foliany mają wprawdzie takie samo działanie jak kwas foliowy, jednak biodostępność (czyli zdolność do wykorzystania przez organizm w procesach metabolicznych) kwasu foliowego (w formie syntetycznej jako suplement diety) jest wyższa niż folianów. Dzieje się tak głównie ze względu na chemiczną budowę obu związków. Kwas foliowy może być prawie w 90 % wchłoniony i przetworzony. Foliany z powodu przemian zachodzących w jelicie cienkim mogą być tylko w 50% wykorzystane w organizmie.
Tutaj znajdziesz listę produktów, które zawierają stosunkowo dużo folianów:

Zielone warzywa, jak na przykład szpinak, brokuły, brukselka, ale także sałata
Marchew, pomidory, szparagi i buraki czerwone
Niektóre owoce, przede wszystkim banany, mango, pomarańcze (również sok) winogrona i truskawki
Produkty z pełnego ziarna, ziemniaki, ryż, rośliny strączkowe i produkty z soi
Jajka i orzechy
Ryby i mięso

Wątróbka zawiera również stosunkowo dużo folianów. Powinnaś jednak uważać na ten produkt, gdyż oprócz folianów zawiera on także niemałe ilości witaminy A, której przedawkowanie może mieć negatywny wpływ na rozwój wątroby i oczu Twojego dziecka.

Foliany, podobnie jak pozostałe witaminy z grupy B są rozpuszczalne w wodzie, dlatego ich straty podczas gotowania są stosunkowo duże. Również światło i wysokie temperatury czy niewłaściwe przechowywanie mogą negatywnie oddziaływać na poziom tej witaminy w żywności. Świeże produkty i odpowiednie przygotowanie potraw są zatem bardzo ważne. Tylko w ten sposób możesz zagwarantować sobie i Twojemu dziecku odpowiedni poziom tej niezwykle ważnej witaminy.

Na rynku jest także wiele produktów wzbogaconych dodatkowo w kwas foliowy, na przykład płatki śniadaniowe czy soki owocowe. Kwas foliowy w przeciwieństwie do folianów charakteryzuje się większą odpornością na światło i wysokie temperatury i przez co jego straty podczas obróbki żywności są mniejsze. Mimo to według najnowszych badań średnie dzienne spożycie folianów przez Polaków wynosi około 200-300μg, co daje wynik zdecydowanie poniżej normy.

A co z suplementacją?

Samo dostarczanie kwasu foliowego wraz ze spożywaną żywnością najprawdopodobniej nie wystarczy, aby pokryć to dość duże zapotrzebowanie na kwas foliowy w ciąży (800μg dziennie). Z tego powodu lekarze chętnie zalecają kobietom w ciąży, jak i tym które starają się o dziecko preparaty do suplementacji. W ten sposób z reguły udaje się pokryć szczególnie w pierwszych tygodniach ciąży to zwiększone zapotrzebowanie. W wielu przypadkach uzupełniająca dawka kawsu foliowego z suplementacji to 400μg.

Ważne: Zanim sięgniesz po preparat z kwasem foliowym skonsultuj się koniecznie z Twoim lekarzem prowadzącym, gdyż tylko on może skontrolować Twój poziom kwasu foliowego w organizmie poprzez odpowiednie badania i zalecić optymalną, odpowiednią dla Twoich potrzeb dawkę preparatu.