System zachęt i kar

Rozwój moralny dziecka zależy od tego, jak przebiega jego życie i jak w określonych warunkach pod wpływem wychowania układa się stosunek dziecka do otaczających je zjawisk społecznych. Zależy on także od tego, jakimi treściami wzbogacamy umysł dziecka i jakie kształtujemy w nim nawyki.

Stosując zachętę należy przestrzegać pewnych zasad, ustalonych przez praktykę pedagogiczną. Wykorzystując na przykład zachętę jako formę nagrody za dobre wyniki w nauce należy przede wszystkim wyróżnić wysiłek, na jaki uczeń zdobył się dla osiągnięcia tych wyników. Ogólna wytyczna w tych warunkach brzmi: im większy wysiłek zrobił uczeń, tym wyższa powinna być nagroda. Należy jednak wyróżnić nakazy bezwzględnie obowiązujące i za ich spełnienie z reguły nie stosować żadnych nagród.

Określone środki kary powinny odpowiadać charakterowi popełnionego wykroczenia. Dlatego należy ustalać wagę przewinień i za mniej ważne wykroczenia stosować na przykład brak nagrody, jeśli nie można tego zastąpić innymi środkami zadośćuczynienia. Przy ocenie charakteru wykroczenia trzeba mieć na uwadze, czy popełniono je przypadkiem czy z premedytacją, a zwłaszcza, czy nie są złośliwą intencją; czy przewinienie zdarza się po raz pierwszy, czy stanowi recydywę, a tym bardziej, czy nie powtarza się systematycznie; czy wykroczeniu towarzyszy przyznanie się do winy i szczera skrucha, czy też upór albo nawet odmowa przyznania się do winy.

Na podstawie: pod red B. Suchodolski, Zarys pedagogiki