Jod to jeden z ważniejszych mikroelementów, którego Twój organizm potrzebuje i którego dostarczyć mu możesz wraz z pokarmem. Pierwiastek ten reguluje przede wszystkim pracę hormonów tarczycy, na co przeznaczane jest około 70-80% przyjmowanego z pokarmem jodu. Z przewodu pokarmowego wędruje on do krwi i dalej do tarczycy, gdzie znajduje się magazyn tego mikroskładnika, który w razie potrzeby może być uwolniony z powrotem do krwioobiegu albo zużyty do produkcji hormonów tarczycy.
Nie tylko w ciąży hormony tarczycy mają swój udział w wielu procesach metabolicznych i odgrywają ważną rolę na przykład przy regulacji temperatury ciała, procesów trawienia, zdolności koncentracji, ciśnienia krwi i krwioobiegu czy układu odpornościowego i płodności.
Jod w ciąży
Dzienne zapotrzebowanie na jod to dla osoby dorosłej około 200μg. Badania pokazują jednak, że jedynie 42% kobiet pokrywa swoje dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek w 100%. Jedną z przyczyn może być stosowanie pigułek antykoncepcyjnych, które obniżają wchłanianie jodu w sposób znaczący. Problem niedoboru jodu dotyka często kobiety, również ciężarne.
W czasie ciąży wzrasta zapotrzebowanie na jod o około 15% do 230μg dziennie. Jako powody można wskazać między innymi:
- W czasie ciąży hormony tarczycy, zwłaszcza tyroksyna, są w dużym stopniu odpowiedzialne za procesy podziału komórek. Zadaniem tych hormonów jest także regulacja wzrostu, rozwoju układu kostnego jak również mózgu Twojego dziecka. Z tego powodu produkcja hormonów tarczycy w ciąży wzrasta o połowę, przez co Twój organizm potrzebuje więcej jodu.
- Między 10 a 12 tygodniem ciąży tarczyca Twojego dziecka zaczyna samodzielnie produkować hormony. Oprócz zwiększonego zapotrzebowania matki musi zostać także pokryte zapotrzebowanie dziecka. Przy ciąży mnogiej zapotrzebowanie to wzrasta odpowiednio do ilości rozwijających się w Twoim łonie dzieci.
- Poprzez wymioty spowodowane ciążowymi mdłościami jod wydalany jest z Twojego organizmu, co powinno zostać wyrównane poprzez zwiększone spożycie tego mikroelementu.
Jako że rezerwy jodu w ciąży mogą się bardzo szybko wyczerpać warto już w fazie planowania ciąży zadbać o odpowiednie zaopatrzenie organizmu w jod.
Co się dzieje przy niedoborach jodu w ciąży?
Niewystarczający poziom jodu ciąży może prowadzić do psychicznych i fizycznych wad rozwojowych u dziecka. Hormony tarczycy mają silny wpływ na rozwój mózgu dziecka. W związku z tym już niewielki niedobór jodu w ciąży może pociągnąć za sobą deficyt inteligencji u dziecka.
Przy dłuższym niedoborze może utworzyć się wole u matki bądź u dziecka. Jest to powiększenie tarczycy, poprzez które organizm próbuje wychwycić z krwi tak dużo jodu, jak to tylko możliwe, żeby zrekompensować swoje braki tego pierwiastka. Może to przebiegać bez większych komplikacji, ale mogą także wystąpić problemy z przełykaniem, duszności, a w dłuższej perspektywie nadczynność tarczycy.
W skrajnych przypadkach niedobór jodu w ciąży może być współodpowiedzialny za poronienie lub przedwczesny poród.
Jak pokryć zapotrzebowanie na jod?
W czasie ciąży potrzebujesz około 230 μg jodu dziennie. Ponieważ ten mikroskładnik możesz znaleźć w niewielu produktach w stosunkowo dużych ilościach, nie jest wcale łatwo pokryć zapotrzebowanie na ten składnik. Poniższe produkty zawierają stosunkowo dużo jodu:
- Sól: polskie gleby są raczej ubogie w jod. Wiele pierwiastków i substacji odżywczych jest wraz z deszczem wypłukiwanych z warstw skalnych i transportowanych do morza. Słona woda, a przez to także sól morska są bogate w jod. Ale także sól kamienna jest obecnie wzbogacona w jod, aby umożliwić pokrycie dziennego zapotrzebowania na ten pierwiastek.
- Ryby morskie: Jako że woda morska jest bogata w jod, również rybom i roślinom morskim tego pierwiastka nie brakuje. Ryby morskie i owoce morza, a także algi zawierają całkiem dużo jodu. Ryba wkomponowana w Twój jadłospis 2-3 razy w tygodniu może wspomóc Twoje rezerwy jodu w sposób znaczący.
- Nabiał i jajka: Zawartość jodu w produktach mlecznych i jajkach zależy w dużej mierze od sposobu karmienia zwierząt. Ponieważ rośliny nie potrzebują jodu do swego wzrostu, nie magazynują go również w swoich komórkach i tkankach. Jeśli zatem zwierzęta karmione są jedynie paszą pochodzenia roślinnego, to w takich produktach znajdziesz niewiele jodu. Wiele gospodarstw rolnych wzbogaca odpowiednio dietę zwierząt w jod tak, aby nabiał i jajka zawierały również odpowiednio dużo tego składnika odżywczego.
Około 37% przyjmowanego jodu w codziennej diecie pochodzi z produktów mlecznych. Nie jest to spowodowane tym, że produkty te zawierają dużo tego składnika odżywczego. Powodem jest popularność i częstość spożycia tych produktów, która jest dużo wyższa niż na przykład w przypadku ryb.
- Produkty wzbogacone w jod. Szukaj na półce w sklepie produktów wzbogaconych w jod. Mięso, wędliny i pieczywo wytwarzane są często z użyciem soli jodowanej. Na rynku można spotkać także inne produkty wzbogacone w jod, na przykład wodę mineralną.
Konieczna suplementacja?
To, czy Twój organizm będzie w wystarczającym stopniu zaopatrzony w jod w ciąży, zależy nie tylko od tego, jak dużo jodu przyjmujesz z pokarmem. Należy tu brać pod uwagę również inne czynniki, takie jak przemiana materii, czy zapotrzebowanie energetyczne. Nie ma uniwersalnej odpowiedzi na pytanie, czy Ty i Twoje dziecko jesteście odpowiednio zaopatrzeni w jod. Na pewno jednak da się stwierdzić, iż jedynie 42% kobiet przed zajściem w ciąży pokrywa w wystarczającym stopniu swoje zapotrzebowanie na ten pierwiastek. Co nie wróży dobrze na możliwości zapewnienia odpowiedniego poziomu jodu w czasie ciąży.
Jod w czasie ciąży ma duże znaczenie dla bezpieczeństwa i prawidłowego rozwoju. Dlatego lekarze zalecają przyjmowanie suplementów w formie tabletek, aby zagwarantować stabilny i wystarczający poziom jodu w ciąży.
Ważne: Przyjmowanie suplementów diety konsultuj zawsze z lekarzem. Tylko wtedy będziesz mogła uniknąć ewentualnych działań ubocznych wynikłych wskutek przedawkowania. Tylko lekarz może ocenić, czy dodatkowa suplementacja jest w Twoim przypadku konieczna i ustalić bezpieczną dla Ciebie dawkę preparatu.