Co to jest postep

W artykule Co to jest postąp? Mikołaj Michajłowski zakwestionował koncepcję rozwoju dziejowego polegającego na społecznym podziale pracy, rozwoju miast i przemysłu, a więc rozwoju typowego dla burżuazyjnych społeczeństw zachodnich, i wysunął własną koncepcję rozwoju, idealizująca formy gospodarki naturalnej, a konkretnie ? rosyjską wspólnotę gminną. ?Postęp ? pisał ? jest to stopniowe zbliżenie się do ideału jednostki całkowitej, do możliwie najpełniejszego i najbardziej wszechstronnego podziału pracy między organami władzy i możliwie najmniejszego podziału pracy miedzy ludźmi”. W jego przekonaniu te ideały realizowała wspólnota wiejska, nie znająca ?społecznego” podziału pracy, tj. pracy wyspecjalizowanej, deformującej i kaleczącej osobowość, i zapewniająca więź bezpośrednią między ludźmi. Koncepcja ?jednostki całkowitej” wiodła” do swoistej fetyszyzacji rzemiosła chłopskiego, pojmowanego jako połączenie wysiłku fizycznego, umysłowego i artystycznego. Rzemiosło wiejskie stanie się częstym tematem beletrystyki narodnickiej tych lat. Osobowość była więc najwyższym kryterium postępu i zarazem ? wyposażona w krytyczny umysł i element organizacji ? twórcą dziejów, siłą napędową historii.