Urlop macierzyński to przysługujący każdej aktywnej zawodowo kobiecie czas wolny od pracy po porodzie. Jeśli zatem masz umowę o pracę (niezależnie od tego, jak długo pracujesz) i jesteś w ciąży, to urlop macierzyński jest Ci zagwarantowany. Oficjalnie rozpoczyna się on z chwilą porodu, jednak na Twoją wyraźną prośbę możesz rozpocząć urlop macierzyński już dwa tygodnie przed planowanym terminem porodu. Co ważne, urlop macierzyński jest Twoim prawem, a nie obowiązkiem i w przypadku rezygnacji z tego świadczenia nie przysługuje Ci możliwość otrzymania równowartości pieniężnej za niewykorzystany urlop macierzyński.
Jak długo trwa urlop macierzyński?
Według kodeksu pracy od roku 2012 długość urlopu macierzyńskiego dla kobiety, która urodziła jedno dziecko wynosi 20 tygodni (tydzień w rozumieniu siedmiu dni kalendarzowych). W przypadku ciąży mnogiej urlop macierzyński jest dłuższy:
- Mama bliźniąt ma prawo do 31 tygodni urlopu,
- W przypadku trojaczków to 33 tygodnie,
- Jeśli urodzą się czworaczki to masz prawo do 35,
- A w przypadku pięcioraczków do 37 tygodni urlopu.
Dodatkowy urlop macierzyński
Istnieje możliwość przedłużenia urlopu macierzyńskiego o tak zwany dodatkowy urlop macierzyński. W roku 2012 i 2013 długość dodatkowego urlopu macierzyńskiego to 4 tygodnie, od roku 2014 okres ten zostanie wydłużony do 6 tygodni. Dodatkowy urlop macierzyński udzielany jest na wniosek pracownicy, a pracodawca ma obowiązek uwzględnić złożony wniosek.
Dodatkowy urlop macierzyński może być połączony z wykonywaniem pracy u pracodawcy. Oznacza to, że będąc na urlopie macierzyńskim będziesz mogła pracować, jednak w niepełnym wymiarze godzin (nie więcej niż połowa pełnego wymiaru pracy). Wtedy, według kodeksu pracy, urlop macierzyński udzielany jest „na pozostałą część dobowego wymiaru czasu pracy”.
Jeżeli będziesz chciała pracować
Jeżeli będziesz chciała pracować będąc na dodatkowym urlopie macierzyńskim, zobowiązana jesteś złożyć pisemny wniosek u pracodawcy w terminie nie krótszym niż na 7 dni przed planowanym rozpoczęciem pracy, w którym powinnaś wskazać wymiar czasu pracy i okres, w którym będziesz łączyła aktywność zawodową z urlopem. W tej sytuacji pracodawca także ma obowiązek uwzględnić Twój wniosek.
Dodatkowy urlop macierzyński może być także wykorzystany przez ojca dziecka, jeśli matka wykorzystała już urlop macierzyński.
Urlop macierzyński – specjalne regulacje
W niektórych przypadkach możliwe są odstępstwa i wyjątki od opisanych powyżej reguł. Poniżej przedstawiamy, w jakich sytuacjach obowiązują specjalne regulacje tudzież modyfikacje
- Urlop macierzyński nie musi być wykorzystany do końca. Po 14 dniach od momentu porodu masz prawo do rezygnacji z urlopu. Wtedy urlop macierzyński – po złożeniu pisemnego wniosku – przechodzi na ojca dziecka.
- Gdy dziecko urodzi się martwe bądź zgon dziecka nastąpi przed upływem 8 tygodnia życia, matka ma prawo wykorzystać urlop macierzyński przez 8 tygodni od porodu, jednak nie krócej niż przez 7 dni od momentu zgonu. W przypadku śmierci dziecka po 8 tygodniu życia urlop macierzyński przysługuje na okres 7 dni od daty zgonu.
- Jeżeli wykorzystałaś już 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, a Twój stan zdrowia wymaga opieki szpitalnej, urlop macierzyński (a dokładnie jego część) przysługuje ojcu dziecka. Wtedy urlop macierzyński przerywa się u matki na okres, w którym korzysta z niego ojciec.
- W przypadku, gdy dziecko wymaga opieki szpitalnej, a matka wykorzystała już 8 tygodni urlopu, pozostałe tygodnie mogą być wykorzystane w późniejszym terminie, po wyjściu dziecka ze szpitala.
- Jeżeli matka rezygnuje z wychowywania dziecka, nie przysługuje jej urlop macierzyński po oddaniu niemowlęcia. W tym wypadku urlop macierzyński po porodzie (jeśli z niego nie zrezygnujesz) nie może być jednak krótszy niż 8 tygodni.
- W przypadku śmierci matki część niewykorzystanego urlopu macierzyńskiego przysługuje ojcu dziecka.
Urlop macierzyński – wymagane dokumenty
Urlop macierzyński rozpoczyna się automatycznie w dniu porodu i nie ma obowiązku składania specjalnego wniosku o jego przyznanie. Wystarczy zaświadczenie ze szpitala o porodzie i akt urodzenia dziecka. Jedynie w sytuacji, kiedy będziesz chciała, aby urlop macierzyński rozpoczął się dwa tygodnie przed planowanym terminem porodu, potrzebny będzie ustny lub pisemny wniosek u pracodawcy wraz z dołączonym zaświadczeniem od Twojego ginekologa o przewidywanym terminie porodu. Pisemny wniosek będzie także potrzebny, jeśli zdecydujesz się zrezygnować z urlopu macierzyńskiego.
Powrót do pracy po urlopie
Kodeks pracy gwarantuje Ci, że po powrocie do pracy po urlopie macierzyńskim Twój pracodawca ma obowiązek powierzenia Ci obowiązków, które pełniłaś przed pójściem na urlop macierzyński, a jeśli nie jest to możliwe, musi zatrudnić Cię na równorzędnym stanowisku lub na innym stanowisku odpowiadającym Twoim kwalifikacjom przy takim samym wynagrodzeniu jak przed pójściem na urlop macierzyński.